Podejście do fotografowania przyrody

Odpowiedź na pytanie jaki jest najlepszy aparat czy obiektyw do fotografowania ptaków jest niestety bardzo skomplikowana. Zwykle obowiązuje podział na fotografów początkujących, zaawansowanych i zawodowych. Ponieważ osobiście uważam, że taki podział w ornitologii jest kompletnie bezsensowny, w niniejszym artykule chciałbym podzielić się z czytelnikami moimi przemyśleniami na temat tego, w jaki sposób wymagania sprzętowe związane z fotografowaniem ptaków zależą od podejścia fotografujących. Moim zdaniem właśnie określenie przynależności użytkownika do jednej z tych grup determinuje w dużym stopniu wymagania sprzętowe. Na końcu jednak umieszczam kilka wskazówek dla tych sztucznie stworzonych grup…

Moim zdaniem, fotoprzyrodnik poszukujący optymalnego sprzętu powinien spróbować opisać siebie trzema kategoriami: (1) podejścia do tematu (kopista – kolekcjoner-narrator),  (2) podejścia do czasu (cierpliwy- niecierpliwy) i (3) podejścia do terenu (pożądanie nowości: podróżnik – osiadły).

To podejście jest uzależnione od upodobań własnych, jak i obecnej sytuacji życiowej. Nieraz bywało tak, że ja sam znajdowałem się w roli patrolującego regularnie dobrze znany mi teren, obserwatora stacjonarnego na zbiorniku zaporowym, wykonywałem masę rutynowych obserwacji na nowoodkrytym terenie czy też jako kompletny laik robiłem to wszystko na wycieczce zagranicznej. Celem tej klasyfikacji nie jest więc wartościowanie, lecz inspiracja do tego, jak właściwie należy dobrać sprzęt do konkretnych preferencji i wymagań.

Tematyka fotografii

Wybór tematu, czyli co będzie na zdjęciu, w jakiej kompozycji, stylistyce i kontekście. Moim zdaniem, określają to szczeble ewolucji w fotografii przyrody:

  1. Kopista, przy wyborze sprzętu, opiera się na rekomendacjach swoich kolegów po fachu, a nie fotografów, których naśladuje. Nie chodzi tutaj tylko o to, że nie pozwala mu na to budżet. Głównym powodem jest to, że takich fotografów najczęściej nie zna, a sprzętu zamierza używać także do celów innych niż tylko do fotografowania przyrody, np. do robienia zdjęć rodzinnych. Właśnie dlatego kopiści często poszukują uniwersalnego sprzętu. Po nabyciu często przypadkowej aparatury, usiłuje ją opanować, a potem naśladować styl i tematykę, jaką dotąd udało mu się zobaczyć. Kopiuje, czasem przypadkowe z internetu, dostrzeżone wzorce i w taki oto sposób się uczy. Przykładem mogą być zdjęcia dzieci karmiących kaczki i łabędzie. Tematem są, rzecz jasna, zazwyczaj dzieci, a zdjęcia wykonane są np. z nieciekawej perspektywy. Tak jak każdy zapewne z nas, również i ja mam wiele takich zdjęć.
  2. Kolekcjoner – stara się fotografować wszystko, co napotka. Najczęściej porusza się według klucza posiadania zdjęć wszystkich gatunków. Kiedy zaczyna mu ich brakować w okolicy, wyrusza w podróż kontynuując tę samą ideę. Typowe zdjęcia kolekcjonerów to np. ptak z profilu, na drucie lub na patyku. Tło jest nieistotne, nie gra ono tutaj kluczowej roli. Takie ujęcia mają umożliwić jednoznaczne określenie przynależności gatunkowej, a nazywa się je ‘atlasami’. Kolekcjoner może ponownie zainteresować się tym samym gatunkiem, kiedy kupi nowy sprzęt – dostrzeże wady i słabość starych zdjeć oraz zacznie odświeżać swoje zbiory. Kolekcjonerzy posiadają czasami pojedyncze zdjęcia, które w porównaniu do skali na jaką pracują, są niezwykłe i unikatowe. W moim przypadku taką “perełką” byłoby zdjęcie sieweczki pustynnej ze Zbiornika Topola. Podobnie jak opisany kolekcjoner, ja wciąż czekam na okazję do odświeżenia mojej kolekcji…
  3. Narrator potrafi opowiadać historie zdjęciami, które mogą być prostsze lub bardziej skomplikowane. Tworząc, myśli raczej o reportażu niż o przypadkowym zdjęciu. Przed przystąpieniem do fotografowania, jego pierwszym krokiem ku temu jest stworzenie scenariusza. Na zdjęciu często stara się pokazać nie tylko samego ptaka jako istotę samą w sobię, ale również jakiś aspekt jego biologicznej strony, czy też próbuje uchwycić to, jak ten ptak wchodzi w interakcje z innymi zwierzętami. Tło i kompozycja są więc dla narratora bardzo istotnym elementem całości. Przykładem mogą być mieszane stada, np. walki drapieżników przy padlinie lub ptaki na tle zdewastowanego krajobrazu ukazujące problem ochrony. Niewielu jest fotografów przyrody, którzy potrafią myśleć tak długofalowo i tworzyć tak wielkie dzieła autorskie. Za klasyczny przykład można podać pracę Puchalskiego.

Czas na wykonanie ujęcia

Ze względu na czas poświęcony na wykonanie ujęcia, a zatem na stosunek do czasu i cierpliwość fotografa:

  1. Dokumentalista, który stara się sfotografować każdego mniej typowego ptaka. Najważniejsza jest dla niego ciągła gotowość do zrobienia zdjęcia, a zatem bardzo szybkie i łatwe użycie sprzętu, duży zasięg (ze względu na odległość do ptaka) oraz ograniczenia czasowe. Jakość zdjęć odgrywa rolę drugorzędną. Sprzęt fotograficzny nosi zawsze ze sobą, ale wyciąga go rzadko. Najczęściej używa lornetki i lunety do podpatrywania, fotografuje tylko okazjonalnie. Często ustawia się w pojedynczym punkcie obserwacyjnym, gdzie łatwiej jest mu dowieźć sprzęt. Choć spędza w terenie bardzo dużo czasu, mało uwagi poświęca na fotografie. Megazoomowanie i technika digiscopingu to jego broszka. Jako przykład wyobraźmy sobie, że nosimy aparat zawsze ze sobą, a na zakupach przypadkowo rozpoznajemy gwiazdę telewizyjną, której udaje nam się natychmiast zrobić zdjęcie. Ta strategia popłaca też w czasie podróży i wśród początkujących obserwatorów, którzy nie znają jeszcze ptaków wokół i nie są w stanie ich od razu rozpoznać
  2. Ranger, ten typ fotografa przemieszcza się często w dobrze znanym sobie terenie, a gdy dostrzeże coś interesującego, natychmiast próbuje podejść jak najbliżej i zrobić jak najwięcej ujęć, dopóki pożądany obiekt mu nie ucieknie. Podobnie jest w street foto oraz w reportażach z zawodów sportowych. Fotografia z podchodu może kojarzyć się z paparazzi pod względem strategii – obstawiane są miejsca, gdzie mają w zwyczaju pojawiać się lub gdzie mogą być obecne obiekty; w tym przypadku zwierzęta. Swój teren patroluje on regularnie. Jeśli chodzi o sprzęt, to na pierwszym miejscu pojawia się u niego znaczący zoom, ale również i ograniczona masa sprzętu oraz dobra jakość zdjęć są równie ważne. Luneta nie jest jego częstym pomocnikiem, podobnie jak i lornetka. Ma dość duży asortyment sprzętu, który najczęściej nosi ze sobą, ale jeśli chodzi o wykonywanie swojej pracy, to często hamują go ograniczenia czasowe i budżetowe.
  3. Fotosnajper, który jest obserwatorem o precyzyjnie określonym i zbadanym temacie, solidnie przygotowuje się do robienia zdjęć. Jego atutem jest to, że potrafi znajdywać ludzi, którzy wiedzą, gdzie najlepiej powinno się pójść w teren, a także budowanie ukryć i pracowanie przez kilka sezonów z rzędu świadczy o jego profesjonalizmie. Taki fotograf planuje działania komercyjne i marketingowe – sprzedaje lub publikuje zdjęcia w druku w formacie wystawowym. Ma on więc bardzo wysokie oczekiwania co do jakości zdjęć, które mają mu w przyszłości zapewnić zyski. Może przypominać paparazzi, który tygodniami siedzi na drzewie przed domem wybranej gwiazdy i czeka na jedno, najlepsze i najbardziej satysfakcjonujące go ujęcie. Pomaga mu w tym ilość różnorodnego sprzętu, który posiada, ale którego nie używa jednocześnie. Moim zdaniem, dobrą analogią do tego rodzaju fotografii, jest tworzenie reportaży poza studiem, jak np. uchwycenie prywatnego życia celebrytów w ich domach.

Miejsce fotografowania

Ostatni aspekt fotografii przyrodniczej dotyczy przywiązania fotografa do miejsca: 

  1. Stacjonarny – obstawia jeden teren, np. pasmo górskie, rezerwat, jezioro.
  2. Mobilny – jeździ okazjonalnie, ale tylko na wezwanie w miejsca położone niezbyt daleko od niego, ponieważ nie preferuje odległych podróży. Pośpiech nie leży w jego naturze.
  3. Podróżnik – preferuje nowe tereny i tematy. Lubi także organizować wiele ekspedycji. Na własnym terenie jest zazwyczaj zdumiewająco nieaktywny, co często wynika z ostrego rozdzielenia czasu pracy i wypoczynku.

 

Kilka opcji konfiguracji sprzetowych w zaleznosci od wymagan przedstawiam w drugiej czesci artykulu.

W kolejnych artykulach przedstawie opinie fotografow ptakow o tym co jak, gdzie i czym fotografuja:

Fotografia profesjonalana z czatowni: Marek Kosinski (Nikon D750, D500, Nikkor 200-400/4 i 300/4)

Fotografia z podchodu dla wymagajacych: Patryk Piechocki (Nikon D500, Sigma S 150-600/6.3)

Fotografia z podchodu w lesie tropikalnym: Jacek Betleja (Nikon D500, Nikkor 200-500/5.6)

Ptaki i gory: Marek Skruch (Pentax K-3II, DA*300/4)

Fotografia przyrody w podrozy: Krzysztof Weyher (Nikon D500, Nikkor 200-500/4)

Posted in Ludzie, Polish Bird Fair, Sprzęt, Sprzęt fotograficzny and tagged , , , , , , , , , , , , , , , , .