Zakup lunety

Poradnik subiektywny o czym pomyśleć kupując lunetę

Luneta to instrument, który przeniesie wasze obserwacje na zupełnie inny poziom. Każdy kto chodził na ptaki bez lornetki i nagle kupił lornetkę ma już tego rodzaju przeżycie za sobą. Ja po zakupie lunety bardzo byłem zły na siebie, że nie kupiłem żadnej wcześniej. Tak naprawdę obserwacje po zakupie lunety liczą się od nowa. Podczas każdego wyjścia w teren z lunetą można zaobserwować więcej ptaków, zarówno licząc liczbą gatunków jak i wykrytych osobników. Często nie zdajemy sobie sprawy jak wiele ptaków nie widzimy bo zasięg posiadanej lornetki nie wystarcza. Czasem czytacie na forach, ze kto inny widział jakiegoś siewkusa nad tym samym zbiornikiem gdzie wy też byliście… To luneta i chęć szczera zrobi z Ciebie Twichera! Zalety lunety rzucają wręcz na kolana, jeśli zabierzemy ją nad zbiorniki lub cieki wodne. Ale luneta świetnie się sprawdza też do obserwacji ptaków w trakcie przelotu, toków, żerowania. Oczywiście również w obserwacjach przy gnieździe będzie niezastąpiona.

Luneta i statyw na pozór ograniczają naszą mobilność w terenie, to jednak tylko złudzenia. Dla obserwatorów bardzo ruchliwych są po prostu lunety o średnicy soczewki 60-70mm, a dla tych co obserwują niemal z bagażnika są 80-100mm i żadnego obowiązku łażenia po krzakach. Podstawową zaletą lunety nie jest wbrew pozorom jej większe powiększenie, lecz większa średnica soczewki obiektywu oraz to, że stoi na statywie i daje stabilny obraz – więc więcej można zobaczyć. Warto sobie to uświadomić zanim kupimy lunetę w stylu 20-50×50 z zamiarem użytkowania jej z ręki bo nie wystarczy pieniędzy na statyw. W takim wypadku lepiej wydać te pieniądze na lepszą lornetkę.

Wielkość lunety

Kiedy myślimy o lunecie, to z reguły parametry jakie stają nam przed oczami to: 20-60×80. Lunety takie ważą ok. 1,5-2 kg, wymagają stabilnego statywu o wadze min. 2-3 kg, zatem mamy min. dodatkowe 5 kg na plecach. Kupując lunetę b. ekskluzywną jak i statyw z włókien węglowych możemy tę masę znacząco zmniejszyć słono za to płacąc. Jednak istnieją również lunety małe (65mm) jak i duże 90-100mm. Zaletą lunety dużej jest znacznie większa jasność i zdolność rozdzielcza. Obie powiązane są ściśle ze średnicą obiektywu. Jasność jest proporcjonalna do powierzchni soczewki obiektywu, więc do kwadratu jego średnicy. Zatem mając lunetę o następującej średnicy uzyskujemy:

100 mm: 5 cm x 5 cm x 3,14 = 78 cm2 (156% tego co daje 80-tka)

80 mm: 4 cm x 4 cm x 3,14 = 50 cm2

65 mm: 3,25 cm x 3,25 cm x 3,14 = 33 cm2 (66% tego co daje 80-tka)

80-tki są wszędzie na świecie popularne, ale akurat w Polsce sądzę, że niesłusznie. Wielu polskich obserwatorów decydujących się na zakup lunety to zaawansowani twicherzy. Nie mieli dotąd lunety bo to duży wydatek, ale na ptakach znają się już b. dobrze a w terenie spędzają b. dużo czasu. Użytkują więc lunetę w taki sposób, ze 100mm by im często znacznie lepiej posłużyło. Kto może być zadowolony z zakupu lunety 100mm czyli większej niż domyślna:

• obserwatorzy, którzy przeglądają godzinami odległe stada ptaków wyszukując rzadkości
• odczytujący obrączki
• idący na ptaki niezależnie od pogody i pory roku, tacy najczęściej będą obserwować w słabych warunkach oświetlenia
• jeżdżący na ptaki samochodem, lub chodzący grupowo (2 osoby z 1 lunetą to też grupa:) ). Takie lunety ważą ok. 3 kg, statyw też często musi być odp. większy
• obserwatorzy nastawieni na digiscoping. Chodzi zwłaszcza o takich, którzy chcą mieć najlepsze możliwe efekty digiscopingu dokumentacyjnego, czyli możliwości sfotografowania wielu patków danego dnia niezależnie od pogody. Żeby zrobić świetną fotkę biegusa rdzawego wystarczy się położyć na piasku w Ujściu Wisły w sierpniu, ale nad małym zbiornikiem na Przedgórzu Sudetów biegus rdzawy może pojawić się raz na całe nasze życie… A z lunetą jak z obiektywem: im jaśniejszy tym lepsze zdjęcia
• obserwatorzy, którzy z innych powodów i tak muszą kupić lub mają solidny statyw; statyw to niestety klucz do obserwacji przez lunetę
• obserwatorzy stacjonarni, nie kręcący sie z punktu obserwacyjnego do następnego, czy poruszający w terenie na rowerze
• obserwatorzy, którzy chcą mieć dwie lunety (np. małżeństwo) wtedy warto się zastanowić nad 100mm + 65mm
• poszukujący lunety z największym możliwym powiększeniem, np. wykorzystywanej również do zastosowań astronomicznych w nocy; duże zbliżenie jest pochodną dużej średnicy. O ile na potrzeby astro, można w standardowej lunecie bez ED korzystać z powiększenia 1.5 x średnica (np. 120x80mm), 2x nawet 2.5x w apochromatycznej, w obserwacji ptaków najlepsze zbliżenia osiągają Swarovski, Kowa i Leica, tj. 1.4 x średnica. Wyższe wartości są już bezużyteczne.

Dla kogo natomiast dobra będzie luneta 65 mm:

• generalnie małe lunety z najwyższej półki są coraz większym przebojem na zachodzie, ale moim zdaniem są one tam po prostu inaczej użytkowane niż użytkuje się lunetę u nas
• dla ludzi chcących obserwować ptaki, ale nie z nastawieniem na wyczesywanie rzadkości. Takie osoby nie lubią ślepić w lunecie godzinami na podejrzanego biegusa małego w deszczu na drugim brzegu jeziora
• osoby uzależniające wyjście w teren od pogody, takie osoby będą obserwować zwłaszcza w bardzo dobrych warunkach, a w słoneczny dzień różnice między lunetą 65mm i 100mm też widać ale one nie ograniczają zasięgu i możliwości tej mniejszej;
• osoby dużo podróżujące i obserwujące w obcym terenie. Zwłaszcza wśród ptaków egzotycznych jesteśmy trochę jak amatorzy, interesują nas zwłaszcza ptaki: duże, białe i blisko. Do tego mamy wokół siebie dużo ptaków nieznanych do oznaczenia co jest najczęściej samo z siebie trudne. Zaczynamy więc od tych, które są blisko i są widoczne. A na pozostałe nie zawsze zostaje nam czas. Pozostawiamy gatunki nierozpoznane, bo myśląc nad jednym ptakiem zbyt długo tracimy szansę na zobaczenie innych, niecierpliwią się współpodróżni itd.
• osoby podróżujące w celach innych niż ptasiarskie, ale chcące niejako przy okazji zachować możliwość patrzenia przez lunetę jeśli coś się trafi
• zwłaszcza kobietom polecałbym zastanowienie się nad małą lunetą z dobrym szkłem; taka luneta waży często ok. 1 kg.
• osoby dużo podróżujące samolotem, mała luneta i mały statyw mieszczą się zawsze w bagażu podręcznym, a pamiętajmy, że często musi się tam jeszcze przecież zmieścić: lornetka, aparat i laptop…
• duże walory transportowe mają lunety z pryzmatami dachowymi (rozsuwane). Obecnie oferuje je już tylko Swarovski (75 i 85mm) i Optolyth (60-80mm). Są lżejsze, łatwiejsze do spakowania i moim zdaniem bardzo wygodne do digiscopingu z przyłożenia aparatu.

Recenzje i rekomendacje lunet ze wzgledu na zaplanowany budzet:

Lunety dla początkujących obserwatorów (500-3.000 zl)

Tanie lunety dla zaawansowanych (4.000-6.000zl)

Optymalne lunety dla wymagających (7.000-9.000 zl)

Najlepsze lunety ornitologiczne (10-12.000 zl)

Najlepsze z najlepszych – lunety 95mm (Swarovski ATX i Zeiss Harpia) (12-14.000 zl)

Dalekodystansowe obserwacje dwuoczne (2.000-20.000 zl) juz wkrotce

Lunety z extenderem do odczytywania obrączek – juz wkrotce

Lunety dla astro-przyrodnikow (1000-10.000) juz wkrotce